İş arama izni uzun zamandır yürürlükte olsa da, son yıllarda çok daha fazla bir kullanıma sahip durumda.

İş arama izni, iş kanununun iş sözleşmesi feshedilen çalışana vermiş olduğu, sözleşme fesih tarihinden itibaren geçerli olan, ihbar süresi boyunca her gün en az 2 saat verilmesi gereken izindir. İş arama izni kullanabilmek için, çalışanın haklı neden ile fesih kapsamına giren bir durumda olmaması gerekmektedir.

4857 sayılı İş Kanunu kapsamında, iş arama izni kullanımına izin vermeyen ya da eksik kullandıran işverenler, bu süreyi ilişkin mesai ücretini, iş akdi feshinde çalışana ödemek zorundadırlar. Benzer şekilde işveren işçiyi yeni iş arama izni süresinde çalıştırırsa, çalışanın çalışma karşılığı olan ücrete dahil olmaksızın, alacağı maaşa ilave olarak, iş arama izni süresinin ücretini yüzde yüz zamlı olarak ayrıca ödemek ile yükümlüdür.

İş arama izni, pratikte de günlük 2 saat olarak uygulanmaktadır. Bu iş arama izinlerinin toplu olarak kullanılması da mümkündür. Ancak günlük 2 saatlik bu izinlerin toplu kullanılması için işveren tarafından onay verilmesi gerekmektedir. İhbar süresi, işten ayrılan kişi yerine işverenin mağdur olmadan yeni bir personel bulması için kanunda yer bulmuştur. Bu sebep ile işveren mağdur edilmeden, işverenin onay vermesi durumunda, çalışan iş arama izinlerini toplu olarak, yani birleştirerek kullanabilir. Genellikle bu uygulama için, ihbar süresinin son günleri tercih edilir ve bu sürenin tamamı ihbar süresinden düşülür.

İş arama izni, çalışana yapılacak ödeme konusunda, ihbar tazminatı gibi bir uygulamaya sahip değildir. Yani iş akdi feshedilen bir çalışana ihbar tazminatı ödenirken, çalışan buna ek olarak iş arama izni için gereken süresinin ücretini talep edemez.

İstifa Edenlerin İş Arama İzni Olur Mu ?

İstifa eden kişilerin iş arama izni konusunda, farklı kaynaklarda farklı yorumlar görebilirsiniz. Ancak İş Kanunu tarafından, iş akdi fesih edilen çalışanın mağdur olmaması için oluşturulan iş arama izni, işçi iş bulmadan istifa ettiğinde de geçerlidir. Burada amaç, işvereninden ya da çalıştığı iş yerinden memnun olmayan kişinin, kendi rızası ile istifa ettikten sonra, yine mağdur bir duruma düşmeden ihbar süresi dahilinde kendi istediği gibi bir iş bulabilmesidir. 

Buradaki durumu karışık hale getiren tek olay, iş bulmasına rağmen bu konuyu işvereninden gizleyen çalışanlardır. Ancak iş bulmasına rağmen iş arama iznini kullanmak isteyen çalışanlara karşı sağlam bir yaptırım söz konusu değildir. Çalışan iş bularak istifa ediyor ve yine de iş arama izinlerini kullanıyorsa, bu durumun ortaya çıkması sonucunda işveren haklı sebeple iş akdini feshedebilir. Böyle bir sonuç zaten istifa etmiş bir çalışan için pek de ceza anlamına gelmez.

İş Arama İzni Hesaplama

İş arama izni için işveren onay verdiyse, bu izinler toplu olarak kullanılabilir. Bu durumda genellikle iş arama izni hesaplama konusu gündeme gelmektedir. İş arama izni, ihbar süresi boyunca günlük 2 saat olarak uygulandığı için öncelikle çalışma uzunluklarına bakarak, ihbar süresi tablosuna bir göz atabiliriz:

– Çalışma süresi 2 ay – 6 ay arasında ise, 2 hafta ihbar süresi

– Çalışma süresi 6 ay – 1,5 yıl arasında ise, 4 hafta ihbar süresi

– Çalışma süresi 1,5 yıl – 3 yıl arasında ise, 6 hafta ihbar süresi

– Çalışma süresi 3 yıldan fazla ise, 8 hafta ihbar süresi bulunmaktadır.

Bu tabloya bakarak iş arama izni hesaplamasını yapabilirsiniz. 

Buna örnek olarak, 8 haftalık ihbar süresi uygulanan bir iş akdi feshinde, yeni iş arama izni 13 gündür. Bu sürenin tamamını ihbar süresi sonundaki günlerden düşerek çalışanlar kullanabilirler.